Lijstenmaker

Tijdens de reformatie ontstond in Nederland een afkeer van pracht en praal. Soberheid is wat men wilde. Ook de lijstenmakers werden hierdoor beïnvloed hetgeen leidde tot versoberde schilderijlijsten. De vergulde lijsten maakten plaats voor lijsten van houtsoorten met sombere kleuren zoals bijvoorbeeld het zwarte ebbenhout. Maar ook de sierlijke decoraties in de lijsten verdwenen en werden vervangen door ribbelpatronen.

Lijstenmakers resorteerden onder het schrijnwerkersgilde. De afbeelding toont een schijnwerkerswerkplaats

Maar al spoedig was er weer vraag naar iets luxueuzere uitvoeringen, want de rijken die zich een schilderij konden veroorloven, wilden die rijkdom toch blijven uitstralen. Al was het dan misschien wat meer ingetogen dan voorheen. De ebbenhouten profiellijsten werden nu vaak voorzien van vergulde biezen. En ook andere dure houtsoorten en schildpad werden toegepast. Met de komst van de VOC en WIC was er immers voldoende aanbod van exotische houtsoorten. Geschaafde profiellijsten van vuren- of eikenhout lakte men zwart, terwijl de gesneden lindehouten lijsten werden verguld.

Wanneer schilderijlijsten beschadigd raakten kon een lijstenmaker ze vaak weer mooi opknappen. Lijsten konden gerestaureerd of gerepareerd worden. Om verdwenen verguldsel te vervangen werd (en wordt) soms met relatief goedkope bronsverf gewerkt. Voor de aanmaak van deze verf en het beschilderen van de lijsten hadden sommige lijstenmakers vermoedelijk een bronsverfknecht in dienst.
De lijstenmakers waren aangesloten bij het schrijnwerkersgilde (houtbewerkers/meubelmakers). De ontwikkelingen gingen door en in de loop der tijd werden mechanische freesmachines uitvonden die de lijstenmakers meer mogelijkheden boden. Mechanisch gekartelde, geribbelde en zelfs gevlochten stroken konden nu eenvoudig uit de dure houtsoorten worden vervaardigd. In tal van musea, over de gehele wereld, zijn mooie voorbeelden van oude schilderijlijsten te bewonderen.
Ook Delft kende een aantal bekwame lijstenmakers zoals bijvoorbeeld Pieter de Roode (1658), Jan van der Soo (1703) en Samuel van Savoijen (1706). En niet te vergeten Anthonie van der Wiel, de zwager van Johannes Vermeer. Hij was ebbenwerker, lijstenmaker en handelde in ivoor. Door de eeuwen heen werden er in Delft op vakkundige wijze fraaie kwaliteitslijsten vervaardigd. Ook in de recente geschiedenis van Delft en zelfs nu komen we ze nog tegen. Een mooi voorbeeld daarvan is de firma Bestman-Moleveld.